1. Thao tác lập luận giải thích:

– Là cắt nghĩa một sự vật, hiện tượng, khái niệm để người khác hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề. Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc hiểu rõ được tư tưởng, đạo lí, phẩm chất, quan hệ cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm.

– Cách giải thích: Tìm đủ lí lẽ để giảng giải, cắt nghĩa vấn đề đó. Đặt ra hệ thống câu hỏi để trả lời.

2. Thao tác lập luận phân tích:

– là phương pháp chia nhỏ đối tượng thành nhiều yếu tố bộ phận để đi sâu xem xét một cách toàn diện về nội dung, hình thức của đối tượng.

– Cách phân tích: Chia tách đối tượng thành nhiều yếu tố bộ phận theo những tiêu chí, quan hệ nhất định.

3. Thao tác lập luận chứng minh:

– dùng những bằng chứng chân thực, đã được thừa  nhận để chứng tỏ đối tượng.

– Cách chứng minh: Xác định vấn đè chứng minh để tìm nguồn dẫn chứng phù hợp. Dẫn chứng phải đa dạng, tiêu biểu, toàn diện sát hợp với vấn đề cần chứng minh, sắp xếp dẫn chứng phải lô gic, chặt chẽ và hợp lí.

4. Thao tác lập luận so sánh:

– Làm sáng tỏ đối tượng đang thống kê trong mối tương quan với đối tượng khác.

– Cách so sánh: Đặt đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí, nêu rõ quan điểm, ý kiến của người viết.

5. Thao tác lập luận bình luận:

– Bình luận là bàn bạc, nhận xét, đánh giá về một vấn đề.

– Cách bình luận: Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận, đề xuất và chứng tỏ được ý kiến nhận định, đánh giá là xác đáng. Thể hiện rõ chủ kiến của mình.

Thao tác lập luận bác bỏ:

– là phương pháp trao đổi, tranh luận để bác bỏ ý kiến được cho là sai .

– Cách bác bỏ: Nêu ý kiến sai trái, sau đó phân tích, bác bỏ, khẳng định ý kiến đúng; nêu từng phần ý kiến sai rồi bác bỏ theo cách cuốn chiếu từng phần.

Luyện tập thao tác lập luận phân tích

Tự ti và tự phụ là hai thái độ trái ngược nhau và đều đặn ảnh hưởng tới kết quả học tập, làm việc

a, Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự ti:

– Khái niệm: Tự ti là đánh giá thấp bản thân nên thiếu tự tin

– Biểu hiện:

    + Không dám tin vào tiềm lực, sở trường, hiểu biết bản thân

    + Nhút nhát, thu mình

    + Không dám đương đầu với nhiệm vụ, thử thách

– Tác hại của thái độ tự ti

b, Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự phụ

    + Luôn đề cao quá mức bản thân

    + Không chịu thừa nhận khả năng, tài năng của người khác

    + Khi làm được điều đó lớn lao thì còn tỏ ra coi thường người khác

– Tác hại của tự phụ

Biện pháp

    + Cần xác định rõ điểm mạnh, điểm yếu của bản thân để phát huy được những điểm mạnh khắc phục điểm yếu

    + Cần có thái độ sống tự tin và khiêm tốn

    + Hoàn thiện bản thân cả về nhân cách và học thức

Câu 2 (trang 43 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Viết lập luận phân tích hình ảnh sĩ tử, quan trường:

“Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ

Ậm ọe quan trường miệng thét loa”

– Nghệ thuật dùng từ ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc: lôi thôi, ậm ọe

– Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp nhằm nhấn mạnh dáng điệu và hành động của sĩ tử, quan trường

– Nêu cảm nghĩ chung về cảnh thi cử trường ốc ngày xưa

có thể viết bài văn tổng – phân- hợp theo:

– Giới thiệu hai câu thơ và hoạch định phân tích

– Triển khai phân tích cụ thể nghệ thuật từ ngữ, đối lập, đảo ngữ

– Nêu cảm nghĩ về cách thi cử dưới thời phong kiến

✅ Mọi người cũng xem : mua trà trung quốc ở đâu

Luyện tập thao tác lập luận so sánh

Câu 1 (trang 116 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Giống nhau: hoàn cảnh hai tác giả đều xa quê khi còn nhỏ và trở về khi đã già

    + Khi đi trẻ, lúc về già (Hạ Tri Chương)

    + Trở lại An Nhơn, tuổi lớn rồi (Chế Lan Viên)

– Khi trở về đều đặn trở thành người lạ trên chính quê hương:

    + Đau xót, tủi hờn khi không còn ai nhận ra mình là người cùng quê ( Hỏi rằng: Khách ở nơi nào lại chơi? – Hạ Tri Chương)

    + Người đã biến đổi sau chiến tranh, thời gian, người xưa cảnh cũ không còn (Chế Lan Viên)

– Cả hai tác giả đều có sự đồng điệu, thể hiện tình cảm sâu sắc với quê hương dù hai tác giả cách nhau cả nghìn năm

Câu 2 (trang 116 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Học cũng có ích như trồng cây, mùa xuân được hoa, mùa thu được quả”

    + Mùa xuân, mùa thu là hình ảnh ẩn dụ

    + Hai mùa chỉ những gia đoạn khác nhéu: ban đầu đơm hoa, sau đó sẽ thu được thường xuyên quả ngọt

    + Tương tự như chuyện học: tích lũy kiến thức thường xuyên dẫn tới thành công ( kiểu so sánh tạo động lực)

Câu 3 (trang 116 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Phong cách ngôn ngữ thơ Hồ Xuân Hương và Bà Huyện Thanh Quan

– Giống nhau: Viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật

– Khác:

    + Bài thơ Hồ Xuân Hương sử dụng từ ngữ ngôn ngữ bình dị hàng ngày (tiếng gà, chuông sầu, mõ thảm, tiếng rền rĩ, khắp mọi chòm…)

    + dùng những chữ có âm khó sử dụng : duyên mõm mòm, già tom

    + Ngược lại, thơ bà Huyện Thanh Quan mang màu sắc trang trọng khi dùng thường xuyên từ Hán Việt (hoàng hôn, ngư ông viễn phố, mục tử cô thôn lữ…)

    + dùng từ ngữ mang tính ước lệ, hình ảnh trong thơ cổ

⇒ Thơ Hồ Xuân Hương gần gũi với đám đông, có nét tinh nghịch phá cách. Thơ của bà Huyện Thanh Quan mang phong cách trang trọng, đài các.

Câu 4 (trang 117 sgk ngữ văn 11 tập 1)

Câu tục ngữ :Một mặt người bằng mười mặt của

– Con người là tài sản quý giá nhất trên đời, cha ông nhắc nhở thế hệ sau quý trọng con người hơn mọi của cải vật chất trên đời

– Bằng việc sử dụng phương pháp so sánh đối lập để nhấn mạnh giá trị, tầm quan trọng của con người (một = mười)

– Tiền bạc, của cải có thể làm ra được, còn con người thì không

– Câu tục ngữ cũng phê phán những kẻ xem trọng của cải vật chất, đánh mất đi những giá trị tốt đẹp của con người